Spotkanie Słuchaczy Uniwersytetu III Wieku

Miarą naszego patriotyzmu jest nie tylko krwawa walka w obronie Ojczyzny, ale pamięć o tych, którzy walczyli o naszą wolność. Umiejmy z szacunkiem oddać im cześć. Cześć pamięci Romana Zycha!!!

Chłopak z Brzezin

Plutonowy Roman Zych - Kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari piątej klasy, urodził się 10 lipca 1898 roku w Brzezinach Wielkich (obecnie Brzeziny Nowe) gmina Poczesna. Jak większość młodych mężczyzn mieszkających w Brzezinach był górnikiem. Kiedy w 1919 roku rozpoczęła się wojna polsko bolszewicka miał 21 lat. Jako podlegający obowiązkowi służby wojskowej został przydzielony do 9 Dywizji Piechoty wchodzącej w skład 3 Armii dowodzonej przez gen. Władysława Sikorskiego. Po przybyciu do miejsca mobilizacji w okolicach Siedlec, został działonowym w 1 baterii 9 Pułku Artylerii Polowej. Bardzo szybko, bo już 5 września 1920 roku, jego oddział musiał stoczyć bardzo ważną bitwę z jedną z najsilniejszych armii nieprzyjaciela – 1 Armią Konną Siemiona Budionnego. W tym dniu, pierwsza bateria 9 pap, a w nim działonowy Roman Zych, zajęła stanowiska ogniowe we wsi Stepankowice, na zachód od miasteczka Uściług. Około godziny 15.00 dowódca pierwszej baterii podporucznik Staszek z punktu obserwacyjnego zauważył nadciągającą konnicę nieprzyjacielską, walka była nieunikniona. Nieprzyjaciel zbliżał się z dużą prędkością. W tym krytycznym momencie, podczas ogólnego popłochu i odwrotu wojska polskiego, Roman Zych, którego działo było najdalej wysunięte w kierunku nieprzyjaciela, z zimną krwią, nie bacząc na silny ostrzał karabinowy rzucił się do działa. Celując w kierunku armii rosyjskiej otworzył bardzo skuteczny ogień, osobistym przykładem uspokajając i zachęcając obsługę działa do walki. Nasz bohater swoim zachowaniem, w znaczny sposób przyczynił się do zatrzymania natarcia nieprzyjaciela z dużymi dla niego stratami. Po zakończonej bitwie oszacowano, że ostrzał prowadzony przez działonowego Zycha, pozostawił na polu walki kilkunastu zabitych i rannych, w tym wyżsi rangą pułkownik i komisarz.

Jeszcze kilkakrotnie podczas wojny polsko – bolszewickiej, Roman Zych dawał wyraz swojemu bohaterstwu i oddaniu sprawie wolnej Polski. Za swoje zasługi został odznaczony jednym z najważniejszych odznaczeń Rzeczypospolitej Polskiej – Orderem VIRTUTI MILITARI. Po raz pierwszy odznaczono Romana Zycha odznaką Orderu Virtuti Militari, zaraz po podpisaniu rozejmu kończącego działania zbrojne w wojnie polsko-bolszewickiej, w dniu 27 listopada 1920 roku, na wniosek dowództwa 3 Armii. Wniosek został zatwierdzony Dekretem Wodza Naczelnego. W kilka lat później 1 maja 1933 roku, po zmianach dotyczących zasad przyznawania Orderu, Roman Zych ponownie otrzymuje Krzyż Virtuti Militari. W nagrodę za swoje męstwo przyznano mu również 24 hektary ziemi w okolicach Równego na Wołyniu, jednak nagrody nie przyjął ponieważ wiązało się to z przeprowadzką, której zarówno on jak i jego rodzina nie chcieli.

Po zakończeniu wojny Roman Zych pracował jako magazynier na dworcu kolejowym w Częstochowie. Po zawarciu związku małżeńskiego, przeprowadził się do dzielnicy Kawodrza Górna, gdzie zmarł 25 lutego 1953 roku, mając 55 lat.

Iwona Skorupa

w tekście zostały wykorzystane materiały przesłane przez: Tomasza Szczygłowskiego i Henryka Żydka - dziękujemy.

fot. Iwona Skorupa, Marta Woźniak









zam, an